De bonensoort lupine lijkt een sleutelrol te kunnen vervullen als een alternatief voor vlees in ons voedingspatroon. Het bevat evenveel eiwit als soja, dat op dit moment vooral wordt gebruikt in vleesvervangers. Maar in tegenstelling tot soja is lupine goed te telen in Nederland. In dit verhaal kijken we naar de kansen van lupine en andere veelbelovende peulvruchten voor de Nederlandse landbouw.
Wat is lupine?
Lupine is een vlinderbloemige en behoort tot dezelfde plantenfamilie als bonen, erwten, veldbonen en pinda’s. Er bestaan honderden soorten lupine. Sommige soorten zijn zo mooi dat ze worden verkocht als plant voor in de tuin. Vooral paarse lupine krijgt prachtige bloemen in vele verschillende kleuren. Na de bloei komen er peulen aan de plant, met daarin de boontjes. Dat zijn de zaden van lupine. Die zijn iets groter dan een erwt.
Niet alleen mooi, ook heel nuttig
Lupine is niet alleen een mooie plant, het is vooral een veelzijdige plant. Volgen Marjon Krol, projectleider bij ZLTO, gebruiken akkerbouwers lupine van oudsher als bodemverbeteraar. “Het is net als andere peulvruchten namelijk in staat om vrije stikstof uit de lucht te binden en zo wordt de plant een natuurlijke bemester. Zo is lupine een prima rustgewas, een plant die landbouwgrond goed doet.”
Sommige soorten geschikt om te eten
Lang niet alle soorten lupine zijn geschikt voor consumptie. De varianten voor in de tuin zijn zelfs giftig voor mensen. Van nature zijn de bonen namelijk nogal bitter. Krol: “Door slim te kweken zijn een aantal varianten van lupine echter wel geschikt gemaakt voor consumptie. Vooral de witte, blauwe en gele lupine. En dat is goed nieuws. Want de boon is namelijk een uitstekende bron van voedingsvezels en eiwit, belangrijke bouwstoffen voor ons lichaam.”
Nu al veel gebruikt in voedselindustrie
Lupine wordt al jaren gebruikt in de voedingsindustrie, vooral als lupinemeel. Dat heeft namelijk goede waterbindende eigenschappen en is daardoor geschikt als brood- of productverbeteraar. En omdat er geen gluten in zitten, zit het vaak in glutenvrije bakproducten. Ook gebruiken sommige voedselproducenten sinds een aantal jaar een eiwitconcentraat van lupine als grondstof.
Steeds vaker in beeld als vervanger van soja
Daarnaast komt lupine steeds vaker in beeld als vervanger van de sojaboon als grondstof voor vleesvervangers. Volgens Stephan Bouwman, projectexpert klimaat bij ZLTO, komt dat omdat lupine evenveel hoogwaardig plantaardig eiwit bevat. “En vooral omdat het goed te verbouwen is in Europa en in Nederland. Daardoor is de CO2-voetafdruk van lupine een stuk lager dan die van soja, die uit andere delen van de wereld naar Nederland moet worden verscheept. Bovendien weten we van lupine precies waar het vandaan komt en hoe duurzaam het is geteeld. Bij soja is dat niet altijd even goed te traceren.”
Voordelen van lupine als grondstof voor vleesvervangers
- Hoog eiwitpercentage, bevat alle 9 essentiële aminozuren
- Lagere CO2 voetafdruk dan soja
- Kan verbouwd worden in Nederland
- Teelt is goed voor de bodem
Toch is lupine nog niet heel populair
Met al die voordelen en de opkomst van de vleesvervangers lijkt het logisch dat voedselproducenten en consumenten lupine omarmen. Maar dat is nog niet helemaal het geval. Dat komt volgens Krol omdat de industrie vooral is ingesteld op het verwerken van de goedkopere soja. “De teelt van peulvruchten wordt daarnaast in Nederland niet extra gestimuleerd, waardoor boeren voor gewassen kiezen met een hoger rendement, zoals aardappels of tarwe.”
Kansen voor de toekomst?
Toch lijkt lupine wel een kansrijk gewas voor de toekomst van de Nederlandse landbouw. Bouwman: “Niet alleen omdat het zo’n belangrijke bron van plantaardig eiwit is, die we dus goed kunnen gebruiken in de eiwittransitie. Lupine groeit daarnaast ook goed op schrale en droge grond, waar andere gewassen het soms moeilijk hebben.”
Krol: “Maar het is wel belangrijk dat de teelt van lupine dan wordt gestimuleerd. Dat gebeurt al vaak in onze buurlanden. In Nederland nog niet. Ook al proberen we dat vanuit de ZLTO wel te stimuleren, bijvoorbeeld met projecten FoodLab Pulses, Slimme Gewasrotaties en de Bean Deal.” ZLTO zet zich via zulke projecten in om de teelt van peulvruchten te optimaliseren en ketensamenwerkingen op te zetten die ervoor moeten zorgen dat telers de peulvruchten voor een goede prijs kunnen verkopen.
De veldboon is ook een prima alternatief
Naast Lupine is er ook een ander goed alternatief voor soja: de Nederlandse veldboon: “En daarmee hebben we in de akkerbouw al heel veel ervaring. De veldboon is ook beter geschikt om vleesvervangers te maken die de textuur van echt vlees moeten nabootsen. Die boon heeft ook een goed eiwitprofiel en is ook goed voor de bodem.”
Maar ook surghum, de bruine boon en de kapucijner
“Dat laatste geldt voor vele andere bonen, die we in Nederland verbouwen. Zoals surghum en de bruine boon en de kapucijner. Voor al die bonen geldt dat boeren ze graag meer zouden willen verbouwen, maar dat de opbrengst per hectare en de marktprijs te laag is. De enige echte manier om dat aan te pakken is door peulvruchten van dichtbij aantrekkelijker te maken voor consumenten. Dat kan door de voordelen van peulvruchten van dichtbij nog beter onder de aandacht te brengen bij consumenten.”