Stikstof in landbouw, tuinbouw en veehouderij

Stikstof: wat doet ZLTO voor boeren en tuinders?

De landbouw, tuinbouw en veehouderij stoten stikstof uit. Sinds 1990 is die uitstoot teruggebracht met ruim 65 procent. Ondanks die bijzondere prestatie is er nog steeds een overschot dat overheid en provincies sinds 2015 met PAS probeert terug te dringen. Echter, Raad van State heeft deze aanpak geschrapt waardoor boeren en tuinders in de problemen komen. Op deze pagina lees je, hoe ZLTO jou als boer of tuinder in Noord-Brabant of Zeeland kan ondersteunen.

Klik hier om direct onze standpunten over het stikstofbeleid voor boeren en tuinders te lezen

Wat is de stand van zaken voor boeren en tuinders?

Stikstof in land- en tuinbouw

De stikstofuitstoot van boeren en tuinders gebeurt vooral in de vorm van ammoniak en in mindere mate door middel van stikstofoxiden in de glastuinbouw. Stikstof is een bouwsteen voor de groei van planten. Een te veel aan stikstof is echter schadelijk voor bepaalde plantensoorten, die hebben juist voedselarme omstandigheden nodig.

De land- en tuinbouw heeft de stikstofuitstoot sinds 1990 met ruim 65% teruggebracht, een indrukwekkende prestatie. Toch is er in veel Natura2000-gebieden een stikstofoverschot. Daarom was vanaf 2015 de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) van kracht, gericht op minder stikstof, sterkere natuur én economische ontwikkeling.

stikstof-boeren-tuinders

Schematisch overzicht van emissie, verspreiding, chemie en depositie van reactief stikstof.

Raad van State schrapt PAS

Op 29 mei 2019 heeft de Raad van State geoordeeld dat de PAS niet als basis voor toestemming voor activiteiten mag worden gebruikt. Deze uitspraak heeft verstrekkende gevolgen voor boeren en tuinders. Honderden vergunningen waartegen beroep was ingesteld zijn of worden vernietigd, ruim 3000 meldingen voor kleine emissies zijn niet meer geldig, en een onbekend aantal bedrijven wordt getroffen door het wegvallen van de drempelwaarde. In totaal zijn in Nederland zo’n 18.000 projecten, veehouderij, glastuinbouw, woningbouw tot infrastructuur en mkb tot industrie, stil komen te liggen door deze uitspraak van de raad van State. Ook is weidegang en bemesten door de uitspraak van de Raad van State weer vergunningplichtig geworden.

stikstof-boeren-tuinders Emissie ammoniak (NH₃) door land- en tuinbouw per diercategorie (Bron: RIVM/Emissieregistratie)

Landelijk stikstofbeleid

In het najaar van 2019 kwam de commissie Remkes in opdracht van de minister van LNV met een advies over de vergunningverlening voor alle sectoren met de strekking: ‘niet alles kan’ en alle sectoren moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Het Rijk bereidt een aanpak voor waarbij bedrijven vrijwillig opgekocht worden en er ook geld beschikbaar komt voor innovatie. LTO Nederland vindt dat er per gebied een goede balans tussen natuur, wonen, infrastructuur en landbouw moet worden gevonden.

LTO Nederland heeft de commissie Remkes, drie oplossingsrichtingen voor de korte termijn aangeboden:

inzet op minder stikstofemissies door alle betrokken sectoren, inclusief de veehouderij;
maatwerk per gebied om kwetsbare natuur te beschermen;
een realistische en veilige drempelwaarde voor verwaarloosbare stikstofuitstoot.

Op de langere termijn moet worden gekeken wat het aantal, de ligging en de natuurdoeltypen van Natura2000-gebieden betekent voor economische en andere maatschappelijke activiteiten waarbij ammoniak en andere stikstofverbindingen vrijkomen. Een kritische blik hierop betekent uitdrukkelijk niet dat LTO Nederland pleit voor minder natuur. Boeren en tuinders werken in en met de natuur, en zijn als beheerders van het platteland nauw betrokken bij natuuronderhoud en -herstel.

Lees verder over het werk en de standpunten van LTO met betrekking tot het stikstofvraagstuk

ZLTO en het Brabants stikstofbeleid

In Brabant zijn vergaande afspraken gemaakt over het terugdringen van de ammoniakuitstoot uit de veehouderij. Vanaf 2010 gelden hier strengere regels voor nieuwe stallen. Bestaande stallen zouden in aanvankelijk in 2028 aangepast moeten worden. Het vorige college van Gedeputeerde Staten vervroegde zonder overleg de datum voor het aanpassen van bestaande stallen naar 2022. Dit beleid zou als desastreus gevolg hebben gehad dat enkele honderden Brabantse boerengezinnen ‘gedwongen’ hadden moeten stoppen. ZLTO is daar onmiddellijk tegen in het geweer gekomen en heeft via een effectieve lobby met heldere argumenten het tij proberen te keren.
Dat is deels gelukt, mede omdat er in mei 2020 een nieuwe coalitie aantrad in de Staten van Noord-Brabant, gevormd door VVD, Forum voor Democratie, CDA en Lokaal Brabant. De nieuwe datum voor de stalaanpassingen is nu 1 januari 2024.

Hier vind je alle gebeurtenissen rondom het Brabants stikstofdossier in een tijdlijn

Voor de omgevingsverordening vraagt ZLTO aandacht voor de volgende punten

Brongerichte systemen zijn beter voor dier, mens en milieu. Een brongerichte aanpak geniet de voorkeur boven “end of pipe” technieken (luchtwassers).
Provincie moet de bereidheid uitspreken om de reductiepercentages aan te passen voor brongerichte systemen. Afhankelijk van de meetresultaten van de verschillende innovaties moet per (deel)sector een reductiepercentage vastgesteld worden wat reëel met een brongerichte aanpak haalbaar is.
Verder willen we dat:
- Het reductiepercentage voor brongerichte systemen moet gebaseerd zijn op meerdere systemen. Veehouders moeten een keus hebben.
- De systemen die moeten economisch inpasbaar zijn voor de bedrijven.
- De technieken moeten ook integraal duurzaam zijn (geur, fijnstof, broeikasgassen), dierwelzijn, diergezondheid en welzijn voor de boer.
Staltechnieken kunnen pas geëist worden als er stikstofreducerende technieken op de RAV lijst staan.
Bij kalverhouderij en melkvee is ook het verlagen van broeikasemissies een belangrijke uitdaging. Zorg dat als ze de komende jaren in een systeem investeren ook deze emissie reduceren.

Intern salderen:

Bedrijven die nu kiezen voor een bedrijfsplafond (intern salderen) 15 jaar vrij te stellen van extra investeringen. Voor pluimveehouderij is een bijgevoegd voorbeeld uitgewerkt.

Standpunten van ZLTO voor een ander stikstofbeleid voor boeren en tuinders

ZLTO vindt dat:

De provincie Noord-Brabant met haar stikstofbeleid moet aansluiten bij de landelijke aanpak.
Agrarische bedrijven alleen afgerekend kunnen worden op emissies (uitstoot) en niet deposities (neerslag).
Alle economische sectoren moeten hun eigen verantwoordelijkheid nemen in terugdringen van stikstofemissies.
Agrariërs moeten evenals andere economische actoren kunnen profiteren van hun investeringen, bij interne en externe saldering.
Er een oplossing moet komen voor alle veehouders en tuinders die nog geen Wet Natuurbescherming vergunning hebben, maar die dit door de Raad van State uitspraak wel nodig hebben.
Het beweiden en bemesten van boerenland weer vergunningvrij wordt.
Agrariërs een structurele bijdrage kunnen leveren aan de reductie van stikstof, dit moet echter wel betaalbaar zijn en het tijdspad dient realistisch te zijn. Daarbij gaat het niet alleen om stalmaatregelen maar ook over managementmaatregelen en aanwending.
Per gebied een goede balans tussen natuur, wonen, infrastructuur en landbouw moet worden gevonden door middel van een gebiedsgerichte aanpak. Structuurversterking landbouw moet onderdeel zijn van de gebiedsaanpak.

Wat doet ZLTO voor getroffen boeren en tuinders?

Als ZLTO lobbyen we voor de boerenbelangen in dit dossier en we vechten eventueel besluiten collectief aan. Dit neemt niet weg dat je nu al vragen kunt hebben. Wat als het doorgaat? Wat betekent dit voor mij? Moet ik mijn stal aanpassen? Wat zijn de financiële consequenties? We willen er juist nu voor jou als lid en klant van ZLTO zijn en ondersteuning bieden waar mogelijk. We vinden het belangrijk niet alleen oog te hebben voor het collectief, maar ook juist voor jouw individuele vragen.

Welke mogelijkheden heb je?

Adviesgesprek: als individueel lid kun je een adviesgesprek aanvragen met een van onze adviseurs. Er worden, vaak in samenwerking met de lokale afdeling, adviesdagen georganiseerd. Op een locatie bij jou in de buurt kun je je intekenen voor een gratis gesprek met een adviseur. Deze komt dan kijken wat het betekent voor jouw bedrijf en welke mogelijkheden je hebt. Bel hiervoor met de ZLTO-informatielijn 073 217 33 33.
Bijeenkomsten: lokale afdelingen organiseren bijeenkomsten voor hun leden waarop een deskundige van ZLTO kan uitleggen wat het nieuwe provinciale beleid precies inhoudt, welke mogelijkheden je hebt, welke verzachtende maatregelen er genomen zijn etc. Je bestuur kan hiervoor contact opnemen met Herman Litjens, 06 212 325 85 of herman.litjens@zlto.nl
Ondersteuningsnetwerk: in sommige gemeentes is er een ondersteuningsnetwerk opgericht voor boeren die met vragen zitten over hun toekomst in relatie tot het nieuwe provinciale beleid. Gemeenten organiseren dit op een eigen manier. De relatiebeheerder kan dit voor je uitzoeken. Neem gerust contact met hem of haar op. Bekijk op de kaart wie in jouw gebied relatiebeheerder is.

Brabantse boeren en het Brabantse stikstofbeleid

Boeren horen bij Brabant. Het stikstofbeleid van de provincie Noord-Brabant raakt de boeren in het hart van hun bestaan. Daarom protesteerden ze. Voor meer tijd om de doelen van de provincie te halen. Bekijk hier de video: