Klik hier om direct onze standpunten over het stikstofbeleid voor boeren en tuinders te lezen

Wat is de stand van zaken voor boeren en tuinders?

Stikstof in land- en tuinbouw

De stikstofuitstoot van boeren en tuinders gebeurt vooral in de vorm van ammoniak en in mindere mate door middel van stikstofoxiden in de glastuinbouw. Stikstof is een bouwsteen voor de groei van planten. Een te veel aan stikstof is echter schadelijk voor bepaalde plantensoorten, die hebben juist voedselarme omstandigheden nodig. 

De land- en tuinbouw heeft de stikstofuitstoot sinds 1990 met ruim 65% teruggebracht, een indrukwekkende prestatie. Toch is er in veel Natura2000-gebieden een stikstofoverschot. Daarom was vanaf 2015 de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) van kracht, gericht op minder stikstof, sterkere natuur én economische ontwikkeling.

Schematisch overzicht van emissie, verspreiding, chemie en depositie van reactief stikstof.

Raad van State schrapt PAS

Op 29 mei 2019 heeft de Raad van State geoordeeld dat de PAS niet als basis voor toestemming voor activiteiten mag worden gebruikt. Deze uitspraak heeft verstrekkende gevolgen voor boeren en tuinders. Honderden vergunningen waartegen beroep was ingesteld zijn of worden vernietigd, ruim 3000 meldingen voor kleine emissies zijn niet meer geldig, en een onbekend aantal bedrijven wordt getroffen door het wegvallen van de drempelwaarde. In totaal zijn in Nederland zo’n 18.000 projecten, veehouderij, glastuinbouw, woningbouw tot infrastructuur en mkb tot industrie, stil komen te liggen door deze uitspraak van de raad van State. Ook is weidegang en bemesten door de uitspraak van de Raad van State weer vergunningplichtig geworden.

Emissie ammoniak (NH₃) door land- en tuinbouw per diercategorie (Bron: RIVM/Emissieregistratie)

Landelijk stikstofbeleid

In het najaar van 2019 kwam de commissie Remkes in opdracht van de minister van LNV met een advies over de vergunningverlening voor alle sectoren met de strekking: ‘niet alles kan’ en alle sectoren moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Het Rijk bereidt een aanpak voor waarbij bedrijven vrijwillig opgekocht worden en er ook geld beschikbaar komt voor innovatie. LTO Nederland vindt dat er per gebied een goede balans tussen natuur, wonen, infrastructuur en landbouw moet worden gevonden.

LTO Nederland heeft de commissie Remkes, drie oplossingsrichtingen voor de korte termijn aangeboden:

• inzet op minder stikstofemissies door alle betrokken sectoren, inclusief de veehouderij;
• maatwerk per gebied om kwetsbare natuur te beschermen;
• een realistische en veilige drempelwaarde voor verwaarloosbare stikstofuitstoot.

Op de langere termijn moet worden gekeken wat het aantal, de ligging en de natuurdoeltypen van Natura2000-gebieden betekent voor economische en andere maatschappelijke activiteiten waarbij ammoniak en andere stikstofverbindingen vrijkomen. Een kritische blik hierop betekent uitdrukkelijk niet dat LTO Nederland pleit voor minder natuur. Boeren en tuinders werken in en met de natuur, en zijn als beheerders van het platteland nauw betrokken bij natuuronderhoud en -herstel.

Lees verder over het werk en de standpunten van LTO met betrekking tot het stikstofvraagstuk

ZLTO en het Brabants stikstofbeleid

In Brabant waren verdergaande afspraken gemaakt over het terugdringen van de ammoniakuitstoot uit de veehouderij. Vanaf 2010 gelden hier strengere regels voor nieuwe stallen. Bestaande stallen zouden in 2028 aangepast moeten worden. De provincie is deze afspraak niet nagekomen en vervroegde de datum voor het aanpassen van bestaande stallen naar 2022. Met als gevolg dat dat enkele honderden Brabantse boerengezinnen ‘gedwongen’ moeten stoppen. ZLTO is het daar niet mee eens en voert een rechtszaak om de plannen teruggedraaid te krijgen. ZLTO probeert ook via de politieke weg de plannen aangepast te krijgen. In mei 2020 trad een nieuwe coalitie aan in de Provinciale Staten, gevormd door VVD, Forum voor Democratie, CDA en Lokaal Brabant. 

De nieuwe coalitie zegt vol in te willen zetten op de gebiedsgerichte aanpak, zodat er ontwikkelruimte blijft voor en tussen alle sectoren. Ze roomt geen extra stikstofruimte af als dat ten koste gaat van de ontwikkelkracht van Brabant. Het nieuwe provinciebestuur wil met sectoren afspraken maken over een evenwichtige bijdrage die zij moeten leveren. Maar in essentie blijft Brabant inzetten op de dalende stikstoflijn van het vorige bestuur. De vergunningsdatum voor het aanpassen van stallen ging naar 2024. De gebiedsgerichte aanpak ligt in lijn met het landelijk beleid en biedt enig perspectief voor boeren. De stikstofaanpak kwam voorheen vooral terecht op het bordje van de Brabantse veehouder. Maar veel ruimte om een geheel andere koers te gaan varen, heeft het nieuwe provinciebestuur niet. Rechts mag dan een meerderheid hebben, voor het stikstofbeleid zal het bestuur zaken moeten doen met de drie grootste oppositiepartijen: GroenLinks, SP en D66. De laatste twee zijn de bedenkers van het aangescherpte veehouderijbeleid uit 2017. Daartegenover staat dat PVV, CU-SGP en 50Plus landbouwvriendelijke maatregelen meestal steunen.