‘Alleen vanuit defensief acteren is lastig terrein winnen’
Kathleen Goense heeft in haar eerste maanden als directeur van ZLTO, naast medewerkers en het netwerk, veel met leden gesproken. Hoewel de agrarische sector haar niet vreemd is, heeft deze uitgebreide kennismaking haar naar eigen zeggen toch weer meer duidelijk gemaakt.
Tekst: Jasper Schel
Wat is je het meest bijgebleven van de gesprekken?
‘Dat er heel veel uitdagingen op de bordjes van boeren en tuinders liggen. Vooral in sommige regio’s en specifieke sectoren is het op dit moment echt lastig. Denk aan de veehouderij in Brabant of de fruittelers in Zeeland.
‘Zwabberende regelgeving, bijbehorende kosten die niet in prijzen kunnen worden doorvertaald, solitaire glastuinders die beperkt worden of dierenactivisme. Soms is er sprake van heel lastige situaties waarbij de ondernemer zich geen raad meer weet. Dat raakt mij.’
Dat klinkt niet positief.
‘Wat me iedere keer weer positief verrast is hoeveel agrarische ondernemers ondanks alles toch kansen zien en in mogelijkheden en oplossingen denken. Sommigen werken aan nieuwe producten, verdienmodellen waarmee ze nieuwe markten aanboren. Er zijn ook veel gangbare bedrijven die goed bezig zijn.’
Kan ZLTO alle leden van dienst zijn?
‘We werken aan veel zaken die alle leden raken, zoals nu in de coalitievorming van de provincies, om zoveel mogelijk ondernemingsperspectief voor de diversiteit van de sector te krijgen. In onze belangenbehartiging sturen we aan op kaders waarin ondernemers zelf kunnen bepalen, in plaats van microregelgeving. Zo is er ruimte voor innovatie en leren.
‘Daarnaast geldt dat we als ZLTO onze activiteiten nog beter op de verscheidenheid aan behoeften van boeren en tuinders willen richten. Daartoe starten wij een onderzoek.’
Wat voor onderzoek?
‘We beginnen over een week met diepte-interviews bij tientallen leden, verspreid over het hele werkgebied. Daarna maken we een kwantificeringsslag om het representatief te maken.
‘We gebruiken de uitkomsten om meer focus aan te brengen in onze activiteiten voor de komende drie jaar. In de loop van 2020 zullen de ZLTO-leden dit hopelijk gaan merken.’
Je hebt daar zelf ook vast al ideeën over?
‘De wereld bevindt zich midden in een transformatie waarbij we veel meer gebruikmaken van en werken met de natuur. De fossiele, chemische en synthetische industrie is eindig, dat houdt een keer op. Energie, plastics, cosmetica en medicijnen zullen meer uit natuurlijke producten worden samengesteld.
‘Als dit gaat gebeuren met een continu grotere behoefte aan meer kwaliteit van leven, dan is er ook behoefte aan vakmensen die uit de natuur producten van goede kwaliteit kunnen leveren.
‘Zonder vakmanschap van ondernemende boeren en tuinders wordt het lastig. Daarom ziet ZLTO ook dat boeren een oplossing hebben voor klimaat, energie, voedselzekerheid, gezondheid en vitaal platteland.
‘Wij moeten het ondernemingsperspectief voor de diverse agrariërs zo groot mogelijk houden. Met de nadruk op ‘diverse’, want er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden.’
Hoe doet ZLTO dat?
‘Wij zijn sterk in belangenbehartiging; in de lobby, individueel advies, projecten en combinaties daarvan. In projecten bekijken we wat haalbaar is, wat werkt in de praktijk. In combinatie met advies en belangenbehartiging richting waterschappen, natuurorganisaties, gemeenten en provincies proberen we zoveel mogelijk wegen te plaveien voor onze leden.’
Weten leden dat allemaal?
‘Het is me opgevallen dat het beeld dat leden van ZLTO hebben vaak divers is. Velen kennen slechts een paar van de vele activiteiten. Ik leg dan uit dat belangenbehartiging in feite een samenspel is tussen de lobbyactiviteiten, advies en projecten.
‘Als je bijvoorbeeld in een project samenwerkt met een waterschap, ervaart een waterschap gaandeweg dat traject ook wat het in de praktijk voor boeren betekent en kun je de belangen van de boeren en tuinders beter behartigen. Het is dan geven en nemen, terwijl je een gezamenlijk doel hebt.
‘Een ander voorbeeld is het project Carbon Farming waarin we leren wat de optimale manier is om koolstof in de bodem vast te leggen en ook wat nodig is om hieraan te verdienen. Zo weet je ook hoe je voor de langere termijn de belangen voor onze sector op dit vlak moet behartigen.’
Een boer wil zijn probleem vandaag opgelost zien.
‘Terecht ook. De markt en mogelijkheden van vandaag bepalen het perspectief voor morgen. Daarom zijn we veel met activiteiten bezig op dat vlak. Markt creëren voor tweedeklasseproducten met de ‘Hete zomeractie’ van vorig jaar heeft veel leden een boterham opgeleverd.
‘Daarnaast zijn onze adviseurs dagelijks op pad om leden te adviseren over vergunningen, opvolging of bedrijfsvoering. Binnen ZLTO zit heel veel kennis en specialisme op deze gebieden, net als op het vlak van juridische zaken, bouw en duurzame energie.
‘We besteden ook veel tijd aan de defensieve lobby’s, zoals recent met het bietenzaad en dierenactivisme. De uitdaging is dat we een gezonde balans weten te bewaren en ook aan belangenbehartiging op de lange termijn werken. Alleen vanuit het defensief acteren is lastig terrein winnen.’
Kun je dat nog even kort samenvatten?
‘In feite is alles verbonden in onze projecten, het advieswerk en de lobby; wat we in het ene leren, gebruiken we in het andere. Uiteindelijk leidt het tot belangenbehartiging op korte en lange termijn. Dat is de kracht van ZLTO.’
Die boodschap landt dus niet altijd op het erf?
'Dit moeten we inderdaad beter communiceren. Wij kunnen veel ‘zenden’, maar voor communicatie is ook een ontvanger nodig. Dat heeft te maken met waar de interesse en behoefte van een ondernemer ligt. Wat me weer terugbrengt naar waarom wij daar onderzoek naar doen.’